Ngày 14/11/2019 Sở Lao động-TB&XH đã có Công văn số 1416/SLĐTBXH-LĐTLBHXH về việc hướng dẫn triển khai phái cử lao động kỹ năng đặc định sang Nhật Bản. Sở Lao động-TB&XH giới thiệu chung về Chương trình phái cử lao động kỹ năng đặc định sang Nhật Bản để người lao động biết.
I. Visa kỹ năng đặc định là gì ?
Visa kỹ năng đặc định hay còn gọi là Tokutei Ginou là loại Visa mới dành cho lao động người nước ngoài làm việc tại Nhật Bản. Khi được cấp Visa này, người lao động có cơ hội được làm việc dài hạn tại Nhật với mức thu nhập hấp dẫn cùng nhiều chế độ đãi ngộ tốt. Tuy nhiên, yêu cầu về trình độ chuyên môn khi xin xét duyệt loại Visa Tokutei Ginou cũng cao hơn.
II. Đối tượng tham gia chương trình lao động kỹ năng đặc định
Theo quy định của bản ghi nhớ hợp tác (MOC), phía Nhật Bản chỉ tiếp nhận lao động “kỹ năng đặc định” người Việt sau khi NLĐ đã thực hiện đầy đủ các thủ tục cần thiết theo quy định pháp luật Việt Nam. Đồng thời có tên trong “Danh sách xác nhận” được cấp bởi Bộ LĐTBXH Việt Nam, gồm:
1. Những lao động được phái cử bởi các tổ chức, doanh nghiệp được Bộ LĐTBXH Việt Nam cho phép đưa lao động kỹ năng đặc định đi làm việc tại Nhật Bản.
2. Những công dân Việt Nam đang cư trú ở Nhật Bản đã được cơ quan tiếp nhận lao động tuyển dụng trực tiếp, bao gồm các đối tượng sau:
+ Những người được miễn các kỳ kiểm tra và thi, gồm Thực tập sinh kỹ năng đã hoàn thành chương trình thực tập sinh kỹ năng Nhật Bản số 2 hoặc số 3.
+ Du học sinh đã tốt nghiệp ít nhất khóa học 2 năm của các trường ở Nhật Bản và thi đỗ các kỳ kiểm tra kỹ năng nghề và tiếng Nhật.
III. Phân loại Visa kỹ năng đặc định Nhật Bản
1. Visa kỹ năng đặc định loại 1 (特定技能１号)
a. Những ngành nghề được tiếp nhận theo dạng Visa kỹ năng đặc định loại 1
Hiện tại, chỉ có 14 ngành nghề được phép quay lại Nhật và được xét tư cách lưu trú kỹ năng đặc định số I. Bao gồm những ngành nghề dưới đây:
1. Xây dựng (建設業)
2. Ngành điện – điện tử (電気電子情報関連産業)
3. Ngành đóng tàu, hàng hải (造船・舶用工業)
4. Nông nghiệp (農業)
5. Ngành hàng không (航空業)
6. Ngành công nghiệp vật liệu (素形材産業)
7. Ngư nghiệp (漁業)
8. Ngành dịch vụ ăn uống (外食業)
9. Vệ sinh các toà nhà (ビルクリーニング)
10. Ngành chế tạo máy (産業機械製造業)
11. Ngành khách sạn (宿泊業)
12. Ngành bảo dưỡng, sửa chữa oto (自動車整備業 )
13. Ngành công nghiệp sản xuất thực phẩm và đồ uống (飲食料品製造業)
14. Ngành hộ lý (介護)
Những ngành nghề được tiếp nhận theo dạng Visa kỹ năng đặc định loại 1 được quy định tại Pháp lệnh của Bộ pháp vụ. Vì vậy, khi mở rộng hoặc bổ sung thêm ngành nghề thì chỉ cần bổ sung qua Pháp lệnh mà không cần phải sửa Luật.
b. Điều kiện cấp Visa kỹ năng đặc định Nhật Bản loại 1
Tùy vào từng đối tượng lao động xét tư cách lưu trú kỹ năng đặc định loại 1 sẽ có những yêu cầu khác nhau:
ü Thực tập sinh kỹ năng đã hoàn thành chương trình thực tập sinh kỹ năng Nhật Bản số 2
+ Tối thiểu phải đáp ứng được một trong 2 tiêu chí sau: Chứng chỉ chứng nhận đỗ kỳ thi chuyển giai đoạn 3 hoặc Chứng nhận hoàn thành thực tập do Công ty tiếp nhận cấp.
+ Yêu cầu thi tiếng Nhật: được miễn
+ Yêu cầu thi tay nghề:
· Đối với thực tập sinh quay lại theo tư cách kỹ năng đặc định đúng ngành nghề cũ thì sẽ được miễn không phải thi tay nghề .
· Đối với thực tập sinh quay lại ngành nghề khác thì sẽ phải thi tay nghề.
Ví dụ: TTS ngành cơ khí muốn quay lại theo tư cách kỹ năng đặc định chuyên ngành cơ khí sẽ được miễn thi tay nghề. Nhưng TTS ngành cơ khí muốn quay lại theo ngành chế biến thực phẩm thì phải thi kỳ thi kỹ năng chế biến thực phẩm.
+ Không thuộc diện bị cấm nhập cảnh vào Nhật do vi phạm pháp luật Nhật Bản trong quá trình sinh sống và làm việc ở Nhật.
Lưu ý: Đối với thực tập sinh chưa tham gia kỳ thi chuyển giai đoạn thì phải có bảng đánh giá nhận xét do xí nghiệp hoặc nghiệp đoàn đóng dấu xác nhận.
ü Thực tập sinh đã hoàn thành chương trình thực tập sinh kỹ năng Nhật Bản số 3
+ Yêu cầu thi tiếng Nhật: được miễn
+ Yêu cầu thi tay nghề:
· Đối với thực tập sinh quay lại theo tư cách kỹ năng đặc định đúng ngành nghề cũ thì sẽ được miễn không phải thi tay nghề .
· Đối với thực tập sinh quay lại ngành nghề khác thì sẽ phải thi tay nghề.
+ Không thuộc diện bị cấm nhập cảnh vào Nhật do vi phạm pháp luật Nhật Bản trong quá trình sinh sống và làm việc ở Nhật
ü Thực tập sinh đi xuất khẩu lao động Nhật Bản ngành xây dựng
+ Yêu cầu thi tiếng Nhật: được miễn
+ Yêu cầu thi tay nghề:
· Đối với thực tập sinh quay lại theo tư cách kỹ năng đặc định đúng ngành nghề xây dựng thì sẽ được miễn không phải thi tay nghề .
· Đối với thực tập sinh quay lại ngành nghề khác thì sẽ phải thi tay nghề.
+ Không thuộc diện bị cấm nhập cảnh vào Nhật do vi phạm pháp luật Nhật Bản trong quá trình sinh sống và làm việc ở Nhật
ü Lao động phổ thông
- Độ tuổi: đủ 18 tuổi trở lên
- Thi đỗ kỳ thì kỹ năng tay nghề
- Thi đỗ kỳ thi tiếng Nhật cấp độ N4 trở lên
- Đủ tiêu chuẩn điều kiện sức khỏe đi xuất khẩu Nhật Bản
- ......
c. Quyền lợi của NLĐ khi được cấp Visa Tokutei Ginou số 1
Khi được cấp Visa kỹ năng đặc định Nhật Bản loại 1, người lao động sẽ được hưởng những quyền lợi sau:
+ Được hưởng mức lương cao hơn mức lương tối thiểu của người Nhật
+ Thời hạn Visa tối đa lưu trú tại Nhật là 05 năm
+ Và những quyền lợi khác theo quy định của pháp luật Nhật Bản
2. Visa kỹ năng đặc định loại 2 (特定技能2号)
a. Những ngành nghề được tiếp nhận theo dạng Visa kỹ năng đặc định loại 2
Hiện tại, chỉ có 2 ngành nghề được xét tư cách lưu trú kỹ năng đặc định loại II. Đó là:
+ Ngành Xây dựng
+ Ngành đóng tàu, hàng hải
b. Điều kiện cấp Visa kỹ năng đặc định Nhật Bản số 2
- Có kỹ năng tay nghề cao
- Thi đỗ kỳ thi được Bộ pháp vụ quy định
c. Quyền lợi của NLĐ khi được cấp Visa kỹ năng đặc định loại 2
Người lao động được cấp Visa kỹ năng đặc định Nhật Bản loại II sẽ được hưởng những quyền lợi nêu dưới đây:
+ Được hưởng mức lương cao hơn mức lương tối thiểu của người Nhật
+ Thời hạn Visa lưu trú tại Nhật là 05 năm và không giới hạn số lần gia hạn
+ Có cơ hội xin Visa vĩnh trú tại Nhật
+ Được bảo lãnh người thân qua Nhật sinh sống và làm việc
Lưu ý: Đối với lao động được cấp Visa kỹ năng đặc định số 1, sau khi hết hạn hợp đồng không thuộc ngành nghề hoặc không đủ điều kiện xin Visa kỹ năng đặc định số 2 thì sẽ buộc phải về nước.
IV. So sánh sự khác nhau giữa Visa kỹ năng đặc định loại 1 và loại 2
Sự khác nhau giữa Visa Tokutei Ginou loại 1 và loại 2 gồm:
- Visa kỹ năng đặc định loại 1: thời hạn lưu trú tại Nhật tối đa là 5 năm. Không được bảo lãnh người thân qua Nhật.
- Visa kỹ năng đặc định loại 2: thời hạn lưu trú tại Nhật là 5 năm và có cơ hội cấp Visa vĩnh trú tại Nhật. Được phép bảo lãnh người thân sang Nhật. Đối tượng được bảo lãnh là vợ/chồng và con cái.
V. Đơn vị triển khai chương trình Visa lao động kỹ năng đặc định
Theo chủ trương của bản ghi nhớ (MOC) giữa Chính phủ Việt Nam và Nhật Bản ký kết ngày 01/07/2019, chương trình Visa lao động kỹ năng đặc định sẽ phải qua công ty phái cử. Dự kiến JVNET là 1 trong những doanh nghiệp xuất khẩu lao động đầu tiên sẽ triển khai thực hiện chương trình Visa đặc định ngay sau khi có các văn bản hướng dẫn của Cơ quan quản lý Nhà nước .
Những lý do nên đăng ký tham gia chương trình Visa lao động kỹ năng đặc định tại Công ty xuất khẩu lao động uy tín JVNET:
+ JVNET là Công ty XKLĐ uy tín được Bộ LĐTBXH cấp giấy phép hoạt động
+ Chi phí tham gia chương trình hợp lý
+ Hồ sơ thủ tục minh bạch, rõ ràng
+ Luôn có chính sách hỗ trợ cho NLĐ khi đi XKLĐ và sau khi về nước
+ ….
VI. Visa thực tập sinh kỹ năng đặc định khác biệt thế nào với visa TTS kỹ năng
So sánh visa thực tập sinh kỹ năng đặc định và visa thực tập sinh kỹ năng
1. Khác nhau về mục đích
Mục đích chính của visa thực tập sinh kỹ năng là các TTS sẽ sang Nhật làm việc với mục đích là học hỏi các kỹ thuật tiên tiến của Nhật. Sau đó đem về Việt Nam để áp dụng để giúp phát triển nền kinh tế.
Tuy nhiên, trong thực tế, nếu nhìn vào thống kê của tổ chức JITCO thì gần 66% các doanh nghiệp tiếp nhận thực tập sinh nước ngoài là những công ty quy mô nhỏ nên trên thực tế, chế độ thực tập sinh Nhật Bản đang được sử dụng để giải quyết nhu cầu thiếu lao động nhiều hơn so với ý nghĩa ban đầu của chúng.
Ngược lại, visa thực tập sinh kỹ năng đặc định có mục đích ban đầu hết sức rõ ràng, đó là giải quyết nhu cầu thiếu hụt lao động tại Nhật Bản.
2. Quốc tịch của lao động
Hiện nay, chính phủ Nhật Bản mới chỉ tiếp nhận TTS kỹ năng từ 15 nước có ký hiệp định với Nhật. Bao gồm các nước: Ấn Độ, Indonesia, Uzebekistan, Campuchia, Srilanka, Thái Lan, Trung Quốc, Nepal, Bangladesh, Philipin, Peru, Myanmar, Mông Cổ, Lào, Việt Nam.
Trong đó, visa thực tập sinh kỹ năng đặc định thì các công ty có thể tiếp nhận lao động bất cứ nước nào. Tuy nhiên, để được cấp visa kỹ năng đặc định loại 1 thì người lao động cần vượt qua kỳ thi sát hạch tay nghề và trình độ tiếng Nhật căn bản do cơ quan chính phủ Nhật Bản quy định. Và hiện nay, kỳ thi này mới được lên kế hoạch tổ chức tại 8 nước là: Việt Nam, Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan, Myanmar, Campuchia và 2 nước nữa. Chính vì vậy, thời gian đầu có lẽ chủ yếu lao động đến Nhật theo visa kỹ năng đặc định sẽ từ 8 nước kể trên.
3. Các bên có liên quan
Do visa kỹ năng đặc định là visa lao động, chính vì thế các bên liên quan chỉ bao gồm 2 bên là người lao động và công ty tiếp nhận, có ký kết với nhau thông qua hợp đồng lao động.
Trong khi đó, visa thực tập sinh thì khá phức tạp với số bên tham gia gồm 5 bên. Bao gồm: nghiệp đoàn tại Nhật, xí nghiệp tiếp nhận thực tập sinh tại Nhật, công ty môi giới XKLĐ tại Việt Nam, người lao động, cơ quan hỗ trợ thực tập kỹ năng.
VII. Giải đáp tất cả thắc mắc liên quan đến Visa Tokutei Ginou (kỹ năng đặc định)
1. Thực tập sinh về nước trước hạn có đủ điều kiện xin Visa kỹ năng đặc biệt ?
Đối với thực tập sinh về nước trước hạn (không phải lỗi của người lao động) thì vẫn đủ điều kiện xin Visa kỹ năng đặc định. Khi đáp ứng các yêu cầu dưới đây:
+ Hoàn thành từ 80% thời gian chương trình thực tập kỹ năng Nhật Bản 3 năm
+ Không thuộc diện bị cấm nhập cảnh vào Nhật do vi phạm pháp luật Nhật Bản trong quá trình sinh sống và làm việc ở Nhật.
2. Du học sinh Việt Nam ở Nhật Bản có được tham gia chương trình lao động kỹ năng đặc định ?
Nếu du học sinh ở Nhật Bản hoàn thành chương trình học tại trường tiếng Nhật và thi đỗ kỳ thi kỹ năng nghề thì có thể chuyển đổi Visa du học sang Visa kỹ năng đặc định. Tuy nhiên, phía Nhật Bản sẽ kiểm tra chặt chẽ cơ sở đào tạo nhằm ngăn chặn việc lợi dụng chương trình du học để sang Nhật làm việc.
Đối với những du học sinh bỏ học hoặc bị đuổi học sẽ không đủ điều kiện xin xét chuyển đổi sang Visa kỹ năng đặc định.
3. Có thể chuyển đổi visa thực tập sinh sang visa kỹ năng đặc định Nhật Bản được không?
Visa kỹ năng đặc định loại 1 vốn không liên quan đến chương trình thực tập sinh kỹ năng, nên chỉ cần lao động thỏa mãn 2 điều kiện dưới đây thì dù có từng đi Nhật dưới dạng thực tập sinh hay không cũng đều có thể sang Nhật dưới visa kỹ năng đặc định.
Ø Thi đỗ kỳ thi tiếng Nhật
Ø Thi đỗ kỳ thi kiểm tra kiến thức, kinh nghiệm được quy định
Tổng kết:
Như vậy, khi Chính phủ Nhật Bản tiếp nhận lao động kỹ năng đặc định đã mở ra cơ hội người lao động nước ngoài sang Nhật làm việc. Đồng thời, tạo điều kiện cho thực tập sinh tiếp tục làm việc tại Nhật Bản với mức lương cao và chế độ đãi ngộ hấp dẫn hơn.
Tổng hợp: Thế Vũ.